تنش جدید هسته‌ای میان واشنگتن و مسکو

سعید شهرابی فراهانی، تحلیل‌گر ارشد مسائل سیاسی، امنیتی و بین الملل در یادداشتی نوشت: در روزهای اخیر، اظهارات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده، مبنی بر تعیین ضرب‌الاجل برای پایان جنگ اوکراین و تهدید به اعمال فشار مستقیم بر روسیه، باعث واکنش شدید مسکو و ایجاد موج تازه‌ای از تنش در سطح بین‌المللی شده است. این تنش‌ها بار دیگر موضوع بازدارندگی هسته‌ای را به صدر تحولات امنیت جهانی بازگردانده است.
واکنش روسیه
دیمیتری مدودوف، رئیس‌جمهور پیشین و عضو شورای امنیت روسیه، این موضع‌گیری ترامپ را «گامی به سوی جنگ» توصیف کرده و هشدار داده است که هرگونه تهدید مستقیم علیه روسیه، با پاسخ قاطع و متقابل مواجه خواهد شد. او به‌طور خاص به سامانه خودکار موسوم به «دست مُرده» (Dead Hand) اشاره کرده است؛ سامانه‌ای که در صورت نابودی کامل فرماندهی نظامی روسیه، به‌طور خودکار حمله موشکی هسته‌ای را آغاز می‌کند. مدودوف تأکید کرده است که این سامانه همچنان فعال و عملیاتی است.
واکنش آمریکا
ترامپ در پاسخ، این تهدید را «بسیار تحریک‌آمیز» خوانده و مدودوف را «رئیس‌جمهور سابق شکست‌خورده» توصیف کرده است. همچنین وی اعلام کرده که به ارتش آمریکا دستور استقرار دو زیردریایی هسته‌ای در آب‌های نزدیک به روسیه را داده است. بر اساس گزارش منابع نظامی، این زیردریایی‌ها احتمالاً از کلاس اوهایو یا ویرجینیا هستند که توانایی حمل کلاهک‌های هسته‌ای و اجرای عملیات دوربرد را دارند و بخشی از بازدارندگی راهبردی دریایی ایالات متحده محسوب می‌شوند.
ابعاد اطلاعاتی و روانی تنش
مدودوف در ادامه مواضع خود، به بعد اطلاعاتی-روانی این تقابل نیز ورود کرده و تهدید کرده است که در صورت تداوم فشارها، «اسناد محرمانه» مرتبط با ترامپ را منتشر خواهد کرد. او تصریح کرده که منابع روسی نیز مانند موساد، به برخی اسناد و فایل‌های حساس در گذشته ترامپ دسترسی دارند.
پیامدهای راهبردی
افزایش ریسک محاسبه‌خطا: تقابل لفظی و تهدیدات متقابل در سطح هسته‌ای، احتمال بروز محاسبه‌خطا و تشدید بحران را بالا می‌برد.
نمایش قدرت بازدارندگی دوطرف: هر دو بازیگر با استفاده از ابزارهای نظامی و روانی، تلاش دارند سطح بازدارندگی خود را در برابر طرف مقابل تثبیت کنند.
ابعاد چندلایه تقابل: این بحران تنها محدود به حوزه نظامی نیست، بلکه شامل جنگ روانی، عملیات اطلاعاتی و جنگ روایت‌ها نیز می‌شود.
نتیجه‌گیری
این رخداد نشان‌دهنده ورود مجدد جهان به فضایی شبیه به دوران جنگ سرد است که در آن، بازدارندگی هسته‌ای، جنگ اطلاعاتی و بازی‌های ژئوپلیتیکی هم‌زمان در حال اجرا هستند. هرچند تهدیدات دو طرف ممکن است بخشی از تاکتیک‌های فشار و امتیازگیری باشد، اما استمرار آن می‌تواند امنیت بین‌المللی را به شکل جدی به خطر اندازد.