مزایا و معایب قراردادهای موقت و دائم

به گزارش تهران بهشت، در دنیای امروز کارگران به دو شکل اصلی قراردادهای موقت و دائم به کار گرفته می‌شوند. قراردادهای موقت معمولاً برای پروژه‌های خاص یا دوره‌های زمانی محدود تنظیم می‌شوند، در حالی که قراردادهای دائم برای استخدام‌های بلندمدت و مستمر در نظر گرفته می‌شوند.

قراردادهای موقت معمولا برای کارفرمایان انعطاف‌پذیری بیشتری در استفاده از نیروی کار فراهم کرده و امکان تطبیق با شرایط متغیر بازار را می‌دهند اما در مقابل برای کارگران ممکن است امنیت شغلی کمتری ایجاد کنند و دسترسی به مزایای شغلی مانند بیمه و بازنشستگی را محدود کنند در حالی که قراردادهای دائم به کارگران امنیت شغلی بیشتری داده و امکان برنامه‌ریزی بلندمدت برای زندگی حرفه‌ای و شخصی را فراهم می‌کنند. حال آنکه قراردادهای دائم برای کارفرمایان ممکن است از انعطاف‌پذیری کمتری برخوردار بوده و هزینه‌های بیشتری برای آنها داشته باشد.

طبق آمارها بیش از ۹۰ درصد قراردادهای کار به صورت موقت منعقد می‌شوند، این در حالی است که طبق قانون، باید در  مشاغلی که جنبه مستمر دارند قرارداد به طور دائم منعقد شود.

در حال حاضر قراردادهای موقت به عنوان یک ابزار رایج در بازار کار به شمار می‌روند. این نوع قرارداد که معمولاً برای دوره‌های زمانی مشخصی بسته می‌شوند، مزایا و معایبی برای کارگر و کارفرما دارند از این رو کارگران و کارفرمایان قبل از انعقاد قراردادهای موقت باید نسبت به قوانین و حقوق مربوط به این نوع قراردادها آگاهی داشته باشند.

انعقاد قراردادهای دائم کار در ایران نسبت به قراردادهای موقت بسیار کمتر است. طبق آمارها بیش از ۹۰ درصد قراردادهای کار به صورت موقت منعقد می‌شوند، این در حالی است که طبق قانون، باید در  مشاغلی که جنبه مستمر دارند قرارداد به طور دائم منعقد شود، با این حال این اصل به درستی رعایت و اجرا نمی‌شود و به گفته کارشناسان بازار کار گسترش قراردادهای موقت موجب ایجاد ناامنی شغلی برای کارگران شده و معیشت آنها را تحت تاثیر قرار داده است.

هر دو قرارداد موقت و دائم می‌تواند برای کارگر و کارفرما مزایا و معایبی داشته باشد. از مهم‌ترین مزایای قراردادهای موقت برای کارفرمایان می‌توان به انعطاف‌پذیری،کاهش هزینه‌ها، ارزیابی مهارت نیروی کار قبل از استخدام و برای کارگران به فراهم شدن فرصتهای شغلی و کسب تجربه اشاره کرد.

در حقیقت قراردادهای موقت به کارفرمایان اجازه می‌دهد تا به راحتی با تغییرات در نیازهای بازار کار یا پروژه‌ها سازگار شوند و نیروی کار خود را بر اساس آن تنظیم کنند. در برخی موارد، قراردادهای موقت می‌توانند به کاهش هزینه‌های مربوط به استخدام دائمی مانند بیمه و مزایا منجر شوند و کارفرما می‌تواند از این نوع قراردادها برای ارزیابی مهارت‌ها و تناسب کارمند با محیط کار قبل از استخدام دائمی استفاده کند.

قراردادهای موقت برای کارگران نیز مزیتهایی دارد از جمله آنکه می‌تواند فرصتهای شغلی جدیدی برای کارگران فراهم کند و به کارگر این امکان را بدهد تا در محیط‌های کاری کسب تجربه کرده و مهارت‌های خود را توسعه دهند.

در همین راستا، فتح الله بیات ـ رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی در گفت وگو با ایسنا، با بیان اینکه بیش از ۹۰ درصد کارگران با قرارداد موقت مشغول کار هستند، می‌گوید:موضوع قراردادهای موقت کار امروز به دغدغه‌ای لاینحل برای کارگران تبدیل شده و امنیت و آسایش آنان را سلب کرده است.

وی می‌گوید: بر اساس تبصره ۲ ماده ۷ قانون کار، در صورتی که ماهیت کار مستمر و دائم باشد باید قرارداد به شکل مستمر منعقد شود و کارفرما حق اخراج کارگر بدون رای هیات‌های تشخیص را ندارد ولی برخی کارفرمایان از این موضوع سوء استفاده می‌کنند.

به گفته رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی،‌ برخی کارفرمایان نیروی کار مورد نیاز خود را با قراردادهای ۳ ماهه و ۶ ماهه به خدمت می‌گیرند در صورتی که اگر این نوع قراردادها اصلاح شود، بخش اعظمی از مشکلات کارگران قرارداد موقت برطرف می‌شود.

قانون کار به صراحت به اصل دائمی بودن قراردادهای کار اشاره دارد، مگر در مواردی که ماهیت کار موقت باشد یا مدت زمان قرارداد به طور مشخص تعیین شده باشد.

کارگران قرارداد موقت بیشتر در معرض بیکاری قرار گیرند و به همان نسبت، حقوق و دستمزد و مزایای کمتری دریافت می‌کنند.

به اعتقاد کارشناسان، قرارداد موقت موجب عدم ثبات شغلی نیروی کار و آموزش مداوم کارکنان جدید می‌شود و کارگران تعهد کمتری نسبت به کار و کارفرما از خود نشان می‌دهند و وقتی امنیت شغلی نیروی کار به خطر افتد، ممکن است نسبت به کارگران قرارداد دائم بیشتر در معرض بیکاری قرار گیرند و به همان نسبت، حقوق و دستمزد و مزایای کمتری دریافت کنند.

در قرارداد موقت فرصت پیشرفت شغلی و ارتقای رتبه از نیروی کار گرفته می‌شود و انگیزه‌ای برای کار و ارائه محصول با کیفیت از خود نشان نمی‌دهد ضمن آنکه حق سنوات کارگر بر اساس مدت کارکرد او محسوب می‌شود در حالی که در قرارداد دائم، حق سنوات بر اساس کل سوابق و آخرین مزد محاسبه می‌شود.

یکی از تفاوت‌های اصلی قرارداد دائم و موقت در مدت زمان همکاری و نحوه پایان همکاری است. قرارداد دائم معمولاً برای کارهای با ماهیت مستمر و بدون تاریخ پایان مشخص تنظیم می‌شود و همکاری تا زمان فسخ قانونی توسط یکی از طرفین ادامه دارد. در مقابل، قرارداد موقت برای یک دوره زمانی مشخص و معین منعقد می‌شود و با پایان این دوره، همکاری خاتمه می‌یابد مگر اینکه طرفین برای تمدید آن توافق کنند.

قرارداد دائم، معمولاً برای کارهایی که ماهیت مستمر و طولانی مدت دارند استفاده می‌شود، تاریخ پایان ندارد و همکاری تا زمان فسخ قانونی ادامه دارد. فسخ قرارداد دائم نیاز به دلایل قانونی و طی شدن مراحل قانونی دارد و در هر حال امنیت شغلی بالاتری برای کارگر ایجاد می‌کند.

اما قرارداد موقت، برای کارهای با ماهیت موقت و محدود به زمان مشخصی استفاده می‌شود، دارای تاریخ شروع و پایان مشخص است و با پایان مدت زمان قرارداد، همکاری به طور خودکار خاتمه می‌یابد.

فسخ قرارداد موقت در طول مدت قرارداد، نیاز به دلایل قانونی و طی شدن مراحل قانونی دارد و کارگر از امنیت شغلی کمتری برخوردار است.

نکته مهم و حایز اهمیت در خصوص قراردادهای کار این است که در صورتی که قرارداد کار بدون ذکر مدت زمان باشد و کار ماهیت مستمر داشته باشد، قرارداد دائم تلقی می‌شود. تمدید مجدد و مکرر قرارداد موقت، به طور خودکار منجر به دائمی شدن آن نمی‌شود و کارفرما نمی‌تواند قرارداد دائم را بدون رضایت کارگر به قرارداد موقت تبدیل کند.در هر دو نوع قرارداد موقت و دائم،حقوق و مزایای قانونی کارگر باید رعایت شود.

منبع: ایسنا