افزایش هزینه ساخت مسکن با خروج اتباع؛ رد یک ادعای تکراری
به گزارش تهران بهشت، تولید مسکن در ایران از ۸۰۹ هزار واحد مسکونی در سال ۱۳۹۲ به حدود ۴۵۰ هزار واحد مسکونی در سال ۱۴۰۳ رسیده که کاهش ۴۴ درصد را نشان می‌دهد. این موضوع از دلایل متعددی مثل تورم عمومی، افزایش قیمت مسکن و کاهش توان متقاضیان مصرفی نشأت گرفته است. با این حال اخیرا برخی فعالان بخش مسکن با این بهانه که خروج اتباع به افزایش هزینه‌های ساخت مسکن و کاهش کارگر ارزان قیمت منجر می‌شود انتقاداتی را نسبت به بازگشت آنها مطرح کرده‌اند.
ایرج رهبر ، رئیس انجمن انبوه‌سازان استان تهران طی سخنانی که در رسانه‌های افغانستانی بازتاب گسترده‌ای داشت گفته است: «با بیرون شدن کارگران افغانستانی از ایران، کار ساخت‌وساز کمتر شده و برخی از پروژه‌ها دچار وقفه شده‌اند».
او چند روز قبل از این صحبت‌ها هم گفته بود «نیمی از کارگران ساختمانی تهران افغان‌ها هستند».
این سخنان در حالی مطرح شده که آمار دقیقی از نسبت کارگران افغانی و ایرانی در دست نیست.
بر اساس آماری که پنجم مرداد اسکندر مومنی، وزیر کشور ایران ارایه کرد حدود دو میلیون افغانستانی غیرمجاز در کشور داریم که تا این لحظه حدود یک میلیون نفر از این عزیزان در کمال عزت و احترام به کشور خود بازگشته‌اند.
به تایید کارشناسان، خروج اتباع غیرمجاز از کشور مزایای اقتصادی و امنیتی متعددی به همراه دارد. از جمله این مزایا می‌توان به کاهش فشار بر منابع ملی، بهبود امنیت و ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر برای جوانان ایرانی اشاره کرد. همچنین این اقدام می‌تواند منجر به کاهش تقاضا و مصرف کالاها و خدمات شود و در نتیجه به تعادل اقتصادی کشور کمک کند.
این روزها قیمت‌های پیشنهادی در بازار مسکن شهر تهران بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان در هر متر مربع کاهش یافته است. بازار اجاره نیز نسبت به سال‌های گذشته آرامش بیشتری را تجربه می‌کند.
کارشناسان دلایل این موضوع را کاهش خریدهای سرمایه‌ای، تنش‌های منطقه‌ای، نبود استطاعت کافی در خریداران مصرفی و خروج اتباع خارجی می‌دانند.
یک سازند: اگر ما بخواهیم به کارگر ایرانی ۵۰ درصد بیشتر از کارگر افغان، حقوق و دستمزد بدهیم در کل ۱.۵ درصد بر روی قیمت تمام شده ساخت مسکن اثر می‌گذارد.
یکی از ثمرات بازگشت اتباع به کشور خود امکان ایجاد تنفس در بازار مسکن است. در هفته‌های اخیر واسطه‌های ملکی از آرامش نسبی بازار مسکن در پی خروج افغان‌ها خبر می‌دهند؛ آن هم در تابستان که پیک جابه‌جایی محسوب می‌شود.
اخیرا کیانوش گودرزی ـ رئیس اتحادیه مشاوران املاک درباره اثرات خروج اتباع از کشور گفت: در بخش اجاره در مناطق مرکزی و جنوبی تهران، رفتن اتباع هم از بعد روانی و هم از بعد عرضه خانه‌های قدیمی در کاهش قیمت اجاره تاثیرگذار بوده است. معمولا هر سال تا پایان شهریور و حتی مهرماه دچار بحران مسکن بودیم اما خوشبختانه امسال بازار مسکن به آرامش رسیده و دغدغه مردم و مسئولان نیست. این شرایط هم در حالی ایجاد شده که ساختار و راهکاری برای آن تعیین نشده بود.
بعضا کارفرمایان ایرانی با هدف کاهش هزینه‌ها، پرداخت دستمزد پایین‌تر و عدم پرداخت حق بیمه، استفاده از اتباع خارجی را به نیروی کار ایرانی ترجیح می‌دهند. بنابراین اتباع با وجود خدمات و زحماتی که در کشور ما می‌کشند باعث می‌شوند تا نیروی کار ایرانی کنار گذاشته شود و این مساله از عوامل افزایش بیکاری در کارهای خدماتی از جمله صنعت ساختمان است.
پیامدهای حضور مهاجران صرفا به گرانی در بازار مسکن محدود نمی‌شود. افغان‌ها در سال‌های اخیر به تدریج از مشاغل کارگری به سمت شغل‌های پردرآمدتر و کم‌زحمت‌تر مثل تجارت در بازار کیف و کفش و حتی دلالی مسکن سوق پیدا کرده‌اند. مهدی کرباسیان ـ عضو هیات رئیسه اتحادیه مشاوران املاک با بیان‌که اتباع بیگانه از عوامل گرانی در بازار مسکن هستند می‌گوید: در سال‌های اخیر به فعالیت‌های غیررسمی از جمله دلالی سرپایی در بازار مسکن رو آورده‌اند.
دو دلیل اصلی می‌تواند از عوامل تمایل انبوه‌سازان در به‌کارگیری اتباع افغان باشد؛ دستمزد کمتر و عدم پرداخت حق بیمه. با توجه به پرداخت حق بیمه کارفرما، مساله بیمه کارگران همواره طی سال‌های اخیر مورد انتقاد سازندگان بود. اما تجربه نشان داده بساز و بفروش‌ها هر نوع هزینه اعم از مالیات، بیمه، عوارض و دیگر آیتم‌های اثرگذار بر قیمت ساخت را که به آنها تحمیل شود نهایتا از خریدار نهایی واحد مسکونی دریافت می‌کنند.
درباره فرضیه گران شدن هزینه ساخت مسکن در پی خروج اتباع نیز با یکی از سازندگان گفت‌وگو کردیم.
خشایار باقرپور، رئیس اتحادیه تعاونی‌های عمرانی شهر تهران با رد این ادعا که بازگشت اتباع تاثیر قابل توجهی بر افزایش هزینه ساخت داشته است، بیان کرد: بر اساس محاسبات، پرداخت ۵۰ درصد دستمزد بیشتر به کارگر ساختمانی فقط ۱.۵ درصد هزینه نهایی ساخت مسکن را افزایش می‌دهد.
وی توضیح داد: به طور معمول قیمت زمین و عوارض حدود ۶۵ درصد هزینه تولید مسکن را به خود اختصاص می‌دهد و ۳۵ درصد نیز به مصالح، ماشین‌آلات و دستمزد مربوط می‌شود. از این رقم حدود ۷۰ درصد هزینه مصالح و ماشین‌آلات و ۳۰ درصد هزینه دستمزد کارگر است. این رقم ۳ درصد از کل قیمت تمام شده مسکن را در بر می‌گیرد. اگر ما بخواهیم به کارگر ایرانی ۵۰ درصد بیشتر از کارگر افغان، حقوق و دستمزد بدهیم در کل ۱.۵ درصد بر روی قیمت تمام شده ساخت مسکن اثر می‌گذارد.
باقرپور با بیان این‌که ممکن است در برخی مشاغل به نیروی کار خارجی نیاز داشته باشیم گفت: بحث مهاجرت و اقامت از یک کشور به کشور دیگر در همه جای دنیا مورد پذیرش است اما هیچ جای دنیا اقامت غیرمجاز را نمی‌پذیرند. ما هم اگر قرار است از اتباع خارجی در بخش نیروی کار استفاده کنیم باید فرآیند اقامت این افراد را به صورت قانونی و اصولی مدیریت کنیم.
وی خاطرنشان کرد: بازار مسکن از حدود ۱۸ ماه قبل به دلیل کاهش شدید استطاعت مصرف‌کنندگان دچار رکود سنگینی شده و در نتیجه سرمایه‌ها از بازار تولید مسکن خارج شده است. طبیعی است وقتی برای کالایی نقدشوندگی وجود نداشته باشد تولیدکننده در آن بخش سرمایه‌گذاری نمی‌کند. ولی اتفاقی که بعد از جنگ تحمیلی ۱۲ روزه افتاد این بود که سرمایه‌گذاران به خاطر تاثیر روانی این موضوع در بازار املاک از این بازار خارج شده و سرمایه خود را به بازارهای دیگر منتقل کرده‌اند و این مساله هیچ ارتباطی به خروج اتباع از کشور ندارد.
یکی دیگر از نهادها که با خروج مهاجران غیرمجاز دچار مشکل شده شهرداری تهران است. مدیریت شهری طی سال‌های اخیر در شغل پاکبانی از نیروی کار ارزان قیمت فاقد بیمه استفاده کرده است.
گفته می‌شود در حال حاضر از ۱۰ هزار پاکبان فعال در تهران ۸۰۰۰ نفر کارگر افغانستانی هستند که با خروج بخشی از این نیروها از کشور، شهرداری برای مدیریت زباله‌ها دچار مشکل شده است. اگرچه مدیریت شهری می‌بایست پیش از این برای چنین خلائی تمهیدات لازم را می‌اندیشید، دفتر اسکان بشر سازمان ملل (هبیتات) برای شهرهایی که با معضلات شهری در بخش جمع‌آوری زباله مواجهند راهکار ارائه کرده است.
در این مطالعه تاکید بر این است که همه شهرها یک گروه فعال در حوزه جمع‌آوری زباله دارند که عمدتا آن را به اسامی مختلف همچون شکارچی غیررسمی و قهرمانان کم‌ارزش می‌شناسند؛ زیرا عمدتا دولت‌های محلی آنها را به رسمیت نمی‌شناسند، درحالی‌که بالای ۴۰ تا ۵۰ درصد زباله‌های شهر توسط آنها یعنی همان زباله‌گردها به نوعی دفع و بازیافت می‌شوند. اگر تهران و دیگر شهرهای کشور نیز زباله‌گردها را به‌رسمیت بشناسند، آنها می‌توانند با جمع‌آوری زباله‌ها به شکل صحیح از سطح شهر به نظافت شهری کمک کرده و شهر را نیز تمیز کنند و جایگزین نامرئی پاکبانان افغان شوند.
در تمام دنیا طبق قانون به افراد غیرمجاز خروج از کشور اعلام می‌شود و وزارت کشور ایران از سال گذشته این مسئله را اعلام و از اول فروردین امسال نیز اعمال کرد. همه تصور می‌کنند در این روزها خروج اتباع غیرمجاز تشدید شده؛ اما این قانون از ابتدای امسال اعمال شده است. شرایط فوق‌العاده اخیر موجب شده تا تعداد اتباع غیرمجاز خارج شده از کشور افزایش پیدا کند. برای تمام افراد غیرمجازی که خودشان را معرفی کردند روز خروج از کشور هم اطلاع داده شده و وزارت کشور می‌داند روزانه چه تعداد اتباع غیرمجاز از کشور خارج می‌شوند.
به طور کلی برای حضور افراد خارجی در هر کشوری باید دلیل خاصی وجود داشته باشد. آن‌طور که رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور می‌گوید، در بسیاری از کشورها افراد غیرمجاز درخواست پناهندگی می‌دهند و شرایطی خاص برای آن وجود دارد؛ به طوریکه باید در عرض ۲۴ ساعت خودش را به اولین پاسگاه پلیس معرفی کند. در حالی‌که درباره اقدامات امروز هیچکدام از این شرایط محقق نشده و ما هیچ شناختی از آنها نداشتیم.
با این توضیحات مسلم است درخصوص خروج اتباع غیرمجاز نباید دچار افراط و تفریط شد. بخصوص افغانستانی‌های عزیز که همزبان ما هستند و علقه‌های تاریخی و فرهنگی بین ایران و افغانستان وجود دارد باید با احترام از کشور خارج شوند. در این گزارش صرفا به بررسی بخش‌های از تبعات اقتصادی حضور اتباع بیگانه در ایران پرداختیم و تحلیل اثرات امنیتی آن را به مراجع ذی‌صلاح می‌سپاریم.
به هر ترتیب از ابتدای سال جاری بر اساس طرح ساماندهی اتباع خارجی، فرآیند خروج مهاجران غیرمجاز از ایران آغاز و از زمان جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم صهیونیستی این روند شدت گرفت. البته در سال‌های اخیر برخی تبعات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی حضور اتباع بیگانه در ایران باعث شد تا مجموعه قوای سه‌گانه برای خروج مهاجران غیرمجاز اقداماتی را انجام دهند. با این حال بعضا یک تصمیم درست در سطح کلان می‌تواند تحت تاثیر نگرش‌های سطحی و بخشی به محاق برود.
منبع: ایسنا
ارسال نظر