چرا پس از ۱۴۰۰ سال از واقعه عاشورا روز به روز میل و اشتیاق به برگزاری مراسم بیشتر می شود؟

به گزارش تهران بهشت؛ امام حسین(ع) نه تنها برای شیعیان، بلکه برای بسیاری، از مذهب و حتی دین‌های دیگر هم از اهمیت خاصی برخوردار است؛ اما متاسفانه در برخی از موارد شاهد این هستیم که در برخی از مجالس عزاداری‌، با تمام اهمیتی که دارند، رفتارهایی صورت می‌گیرد که با توجه به نفس و اصل مکتب، بهتر است که صورت بهتری به خود بگیرند؛ تا زیبایی‌های این آیین بشری، پایدار مانده، چه بسا بیش از پیش هم بروز و ظهور یابند.

تاکید ائمه در برپایی مجالس عزاداری

در احادیث دینی ما روایات متعددی از سوی ائمه (ع) نقل شده است که تاکید بسیار زیادی بر برپایی مجالس و محافل عزادری امام حسین (ع) نقل شده است. چرا که عزاداری می‌تواند در تبیین راه امام (ع) نقش مهمی داشته باشد. امام رضا (ع) در حدیثی می‌فرمایند:" منْ جَلَسَ مَجْلِساً یُحْیی فیهِ أمْرُنا لَمْ یَمُتْ قَلْبُهُ یَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ. هر کس در مجلسی بنشیند که در آن امر (و خط و مرام ما) احیا می‌شود، دلش در روزی که دل‌ها می‌میرند، نمی‌میرد. "(بحار الأنوار، ج ۴۹، ص ۹۰)

به نظر می‌رسد با توجه به اهمیت مراسم عزاداری سیدالشهداء در ماندگاری پیام نهضت عاشورا، آنچه بسیار ضروری است، برگزاری شایسته این محافل و مجالس است ولی گاهی دیده می‌شود این‌گونه مراسم‌ به مسائلی آمیخته می‌شوند که مغایر با اهداف بوده، بعضا مراسم‌ را از هدف اصلی که دارند، دور می‌کند.

بنابراین هدف اصلی در ایجاد مراسم عزاداری تبلیغ دین است و وقتی تبلیغ دین همراه با احساسات و معنویت شد، در دل‌ها می‌نشیند و حتی می‌تواند انقلابی ایجاد کند؛ به طوری که امام خمینی (ره) هم در فرمایشات خود بر توجه به محرم و صفر تأکید داشتند.

هیچ ملتی و هیچ دینی چنین وسیله قدرت‌مندی برای پیشرفت و سعادت در دست ندارند. اگر در عزاداری‌ها به درس‌های کربلا توجه بیشتری می‌شد، این همه امکانات و بودجه، صرف مبارزه با ناهنجاری‌های گوناگون و آثار طولانی‌مدت آنها نمی‌شد.

تحریف و آسیب‌‌های هر پدیده اجتماعی و به ویژه تحریف مربوط به قیام حسینی و عزاداری، اساسا از بعد جامعه شناختی، معلول علت‌هایی در درون آن جامعه‌اند که شناخت درست آن‌ها، نخستین و شاید مهم‌ترین گام برای برخورد مناسب با آن باشد.

 آسیب‌های عزاداری

درباره آسیب‌های عزاداری، محققان وعلمای دینی و مردم به نکات و مواردی اشاره کرده‌اند که از جمله آنها عبارتند از:

* یکی از جلوه‌های عاشورا اقامه نماز اول وقت امام حسین(ع) در کارزار مبارزه با دشمنانش بود. چه بسا در برخی از موراد به دلیل مدیریت نکردن زمان و افراط در عزداری‌ها شاهد به تعویق افتادن یا قضا شدن نماز هستیم.

* اذیت‌ها و آزارهایی برای دیگران؛ به طور مثال از طریق صدای بلندگو نه تنها در روز بلکه در شب هنگام نیز و در نزدیکی  مکان‌های همچون بیمارستان‌ها که نباید باشد شاهد این امر هستیم، نواختن شیپور، مسدودکردن خیابانها، اجرای آهنگ‌های مبتذل، ترسیم شمایل نادرست از ائمه (ع) و...

*استفاده موسیقی‌هایی که در شان عزاداری حسینی نیست یا استفاده از اشعاری که در شان اهل بیت(ع) نیست، در شرایط صرفا مداح‌محور بودن برخی مجالس عزاداری. در سال‌های اخیر از سوی منتقدان ادبی و شاعران آیینی به برخی هیات‌های مذهبی و دسته‌های عزاداری این نقد وارد شده است که نوحه‌ها از محتوا و ریتم متناسبی برخوردار نیستند. در حالی که بخشی از ضعف‌های موجود در این زمینه به نبود منابع مکتوب نوحه‌سرایی و مرثیه‌سرایی برمی‌گردد. منتقدان ادبی و شاعران آیینی می‌توانند با تولید آثار خوب در این زمینه هم به قوت مجموعه شعرهای مذهبی اضافه کنند و هم چنیین منابع مفیدی را برای استفاده مداحان جوان و حتی آموزش به آنها برای تولید نوحه‌های خوب تولید کنند تا مداحان جوان برای نوحه‌خوانی و مداخی به سراغ اشعار نامتناسب موجود در فضای مجازی و اینترنت نروند.

*تکراری بودن محتواهای سخنرانی‌ها و فقدان نوآوری و به روز بودن سخنرانان و در مواردی قرار گرفتن مجالس عزاداری در اختیار افراد کم‌سواد.

*آسیب رساندن به بدن، مثل قمه‌زنی که مبنای دینی ندارد.

*استفاده از ظروف یک‌بار مصرف در خیلی از مراسم عزاداری که در مواردی می‌تواند آسیب‌های زیادی را برای جامعه در بر داشته باشد. در حالی که در چند سال اخیر مشاهده شده است برخی از هیات عزاداری ضمن رعایت بهداشت محیطی اشخاصی را به منظور جمع‌آوری پسماندهای عزاداران انتخاب کرده‌اند.

*تجمل‌گرایی در برخی از عزاداری‌ها یا  در برپایی سفره‌های عزاداری.

*آرایش و پوشش بعضا عجیب و غریب جوانان و نوجوانانی که در دست‌های عزاداری شاهد آن هستیم و در موادری حتی برخی آرایشگران خدماتی همچون آرایش محرم را ارائه می‌دهند.

*حذف برخی از تعزیه‌ها که جلوه نمایش و تاثیر گذاری اجتماعی فراوانی داشت و در هنر و فرهنگ ایرانی و اسلامی ریشه داشت؛ حتی در برخی از موادر در این آیین ملی و مذهبی شاهد ورود خرافه هستیم.

*تاکید بیش از اندازه به موارد احساسی برای بر انگیختن شور در عزادارن حسینی و پرداخت کمتر به موضوعاتی که فلسفه حماسه حسینی(ع) را بیان کرده است و ارتقاء شعور عاشورایی.

*کثرت بیش از اندازه هیات‌ها و کمرنگ شدن نقش مساجد در راهبری دسته‌های عزاداری.

*با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر دامن زدن به اختلافات قومی و مذهبی شاهدیم در برخی از مجالس به توصیه ایشان توجه نمی‌شود.

*تطبیق ارزش‌ها و هنجارهای مکتب امام حسین(ع) با معیارهای روز جامعه، یکی دیگر از مواردی است که باید مورد توجه خطیبان و مجلس گردانان قرار بگیرد.

*بهره‌مندی از ظریفت فرهنگ‌ساز مجالس عزاری امام حسین(ع) در راستای هدایت موقوفات و نذورات آحاد مردم متناسب با نیازهای اجتماعی و فرهنگی و روز جامعه؛ چراکه نیت برخی از موقوفات و نذورات به گونه‌ای است که نفع عمومی کمتری به جامع می‌رساند و مصداق و نمونه‌های عینی معرفی کنیم.

اما با وجود تمام این آسیب‌ها که در سال‌های اخیر به برخی از آنها پرداخته شده است، نباید "زیبایی محرم را مخدوش کنیم" چرا که شور و هیجان محرم برای همگان قابل مشاهده و محسوس است و هرگز نمی‌توانیم تاثیرگذاری و اهمیت آن را انکار کنیم. اما در عین حال باید شعور حسینی نیز به این شور افزوده شود تا شاهد تاثیر بیشتر این آیین بزرگ باشیم.