پیش بینی قیمت خودروها در بازار بعد آزاد سازی واردات

به گزارش تهران بهشت، دولت و مجلس با هدف ایجاد رقابت و ارتقا کیفیت و نیز تعدیل قیمت‌ها در بازار داخلی خودرو تصمیم به واردات خودرو گرفتند. اما در این میان سوالاتی وجود دارد که عدم پاسخگویی صحیح و اتخاذ تدابیر عملی جهت رفع این دغدغه‌ها میتواند طرح واردات خودرو را به اهدافی دقیقا معکوس هدف‌گذاری سه‌گانه برساند.

ازجمله مهمترین این سوالات عبارتند از:

۱.نیاز مصرفی بازار ایران سالانه ۱.۵ میلیون خودرو برآورد میشود، اگر به این مقدار تقاضای سرمایه‌ای ناشی از "احساس نیاز مردم به ذخیره ارزش" را هم اضافه کنیم با توجه به آمار قرعه‌کشی‌های اخیر نیاز بازار کشور اعم از مصرفی و سرمایه‌ای بسیار بیش از این مقدار خواهد بود، حال سوال این است که با واردات ۱۰۰ هزار خودرو می‌توان این بازار تشنه چندمیلیونی را پاسخ داد و قیمت‌ها را تعدیل کرد؟

۲.با واردات ۱۰۰ هزار خودرو چگونه می‌توان انحصار تولیدکننده داخلی با تولید سالانه حدود ۱ میلیون تولید را شکست؟
۳.‌باتوجه به عطش شدید طرف تقاضا در بازار خودرو کشور چه تضمینی وجود دارد که واردات ۱۰۰ هزار خودرو تبدیل به رانتی بزرگ برای سرمایه‌داران و کسانیکه توانایی خرید چنین خودروهایی دارند نشود(وقتی خودرو برای مصرف‌کننده عملا تبدیل به کالای‌سرمایه‌ای شده) و بازار آزاد جدیدی این‌بار برای ۱۰۰ هزار خودروی وارداتی فراهم نیاورد؟!

۴.با توجه به جریان ارزی سخت کشور و نیاز کشور به واردات کالاهای اساسی مورد نیاز، چه تدابیری اتخاذ شذه است که تصمیماتی چون واردات خودرو باعث افزایش نرخ ارز و تورم ناشی از آن برای اقشار محروم جامعه نشود؟!
۵. چرا واردات خودرو به عنوان گام اول اصلاح صنعت خودرو تعریف شده است در حالیکه میتوان با اصلاح ساختار سهام‌داری و مدیریتی صنعت خودرو و قطعات و مهم‌تر از آن اصلاح مکانیسم قیمت‌گذاری و حذف قیمت‌گذاری دستوری از این صنعت و شفاف کردن فرآیند خرید و فروش خودرو با تنظیم گری دولت در بورس کالا به نرخ رقابتی(به ظرط رعایت مقدار مشخصی از عرضه توسط خودروساز) عرضه خودرو داخلی را افزایش و قیمت‌ها را برای مصرف‌کننده نسبت به حاشیه بازار تعدیل و نیز سرمایه گذاری در این صنعت را برای افزایش کیفیت و بهره وری به صرفه کرد؟

در این راستا برزین جعفرتاش کارشناس اقتصاد صنعتی با نگارش یادداشت پاسخ به این سوالات و دغدغه ها را مورد واکاوی قرار داده است.

* آیا واردات خودرو پاسخگوی تقاضای داخل است؟

بنابر سابقه واردات خودرو در کشور بعید از بیش از صد هزار خودرو در سال وارد شود. در صورتی که تقاضای داخل بین یک میلیون تا یک و نیم میلیون خودرو در سال است. از اینرو واردات خودرو در بهترین حالت می‌تواند جوابگوی ده درصد نیاز بازار باشد. همچنین از آنجایی که خودروهای خارجی بسیار کمی زیر دوازده هزار دلار هستند و با توجه به هزینه واردات و تمایل واردکننده به سود بیشتر، احتمالا عمده خودروهای وارداتی (حتی بدون احتساب تعرفه واردات)، کمتر از پانصد یا ششصد میلیون تومان نخواهد بود. از اینرو می‌توان گفت که همان ده درصد تامین نیاز بازار نیز عمدتا شامل مشتریان خودروهای گران قیمت (بالای پانصد میلیون تومان) می‌شود.

* آیا واردات خودرو باعث کاهش قیمت خودروهای داخلی می‌شود؟

از آنجایی که واردات خودرو در کلاس خودروهای بالای پانصد میلیون تومان قرار می‌گیرد، شاید در بازار خودروهای داخلی در این بازه قیمتی اثراتی داشته باشد. ولی بسیار بعید است که برای خودروهای ارزان قیمت داخلی که در بازه قیمتی دویست تا چهارصد میلیون تومان هستند مشکلی ایجاد کند یا اصلا تاثیری داشته باشد.
نکته مهمتر اینکه برخلاف تصور عموم قیمت بازاری خودروهای داخلی نسبت به گذشته (اگر تورم را از آن خارج کنیم) نه تنها افزایش نداشته، بلکه ارزان‌تر هم شده است! آنچه که احساس گرانی را در مردم تشدید کرده کاهش قدرت خرید مردم است که به شکل گرانی محصولات و کالاها احساس می‌شود. در صورتی که همین خودروهای داخلی همانطور که نمودار زیر آمده در سال ۱۳۸۸ با قیمت دلاری بسیار بالاتر مورد خرید و فروش واقع می‌شدند و از آنجایی که قدرت خرید مردم در آن سال‌ها بالا بود صحبت چندانی درباره گرانی خودروهای داخلی نبود. در صورتی که در همان زمان پژو ۴۰۵ معادل ۱۲۰۰۰ دلار و پژو پارس ۱۵۰۰۰ دلار، بسیار گران‌تر از این روزها خرید و فروش می‌شد.

* آیا طرح واردات خودرو به صلاح جامعه و اقتصاد است؟

با توجه به نکات فوق، از آنجایی که خودروهای وارداتی در بهترین حالت جوابگوی ده درصد نیاز بازار خودرو (آن هم در کلاس گران قیمت) بوده و تاثیر چندانی بر قیمت خودروهای ارزان قیمت داخلی ندارد، برای عمده مشتریان خودرو دستاورد چندانی ندارد. هرچند مشتریان خودروهای گران قیمت احتمالا به خودروهای با کیفیت و با قیمت مناسب‌تر دسترسی خواهند داشت.

برخی ادعا می‌کنند که واردات خودرو باعث افزایش رقابت و در نتیجه افزایش کیفیت خودروهای داخلی می‌شود. ولی تجربه واردات در گذشته نشان می‌دهد که مشکلات تولید داخل و پیچیدگی‌های ارتقای صنعت خودرو بسیار فراتر از مسئله واردات و ایجاد رقابت است. به ویژه اینکه واردات خودرو در کلاس خودروهای گران قیمت بوده و اثری بر بازار عمده تولیدات خودروسازان داخلی که در کلاس ارزان‌قیمت هستند نخواهد داشت.

نکته نهایی در خصوص تراز تجاری و منابع ارزی مربوط به واردات است. واردات صد هزار خودرو با متوسط قیمت بیست هزار دلار به دو میلیارد دلار ارز نیاز دارد. در شرایطی که اقتصاد کشور ذیل تحریم‌های شدید اقتصادی با کسری تراز تجاری و مشکلات دسترسی به منابع ارزی مواجه است، واردات خودرو می‌تواند بار مضاعفی بر اقتصاد شکننده ایران تحمیل کند. تشدید ناترازی ارزی کشور نیز می‌تواند به افزایش نرخ ارز و کاهش قدرت خرید بیش از پیش آحاد جامعه منجر شود. یعنی نه تنها آحاد مردم از این طرح منتفع نمی‌شوند، بلکه این امکان وجود دارد که با افزایش ناترازی تجاری کشور و افزایش نرخ ارز، قدرت خرید مردم باز هم کاهش پیدا کند.