رویکرد ایران به شهر هوشمند

تهران بهشت ؛شهرها به طور ذاتي با چالش هاي پيچيده و گسترده اي که به هم مرتبط اند، مواجه هستند. در اين ميان رشد شتابان شهرها متناسب با ظرفيت گسترش زيرساخت هايشان نيست و فشار فزاينده اي به زيرساخت هاي شهري تحميل مي کند. بعبارتي فراتر از ظرفيت ها و قابليت هاي آن ها است. بنابراين همواره آن ها از پيامدهاي نامطلوب رنج مي برند. ازاين رو نهادها و شيوه هاي مديريت و حاکميت قديمي با جهان پيچيده و به سرعت در حال تغيير در جامعه اطلاعاتي در تضاد هستند. يکي از مفاهيم جديد جهت مقابله با چالش هاي کنوني شهرها در عرصه برنامه ريزي شهري، توسعه شهر هوشمند است که قابليت هاي فيزيکي و مجازي را باهم يکپارچه مي کند.

به گزارش تهران بهشت ؛ شهرهوشمند مکانی ممتاز برای توسعه پایدار اقتصادی، صنعتی و … بوده که در آن به مسائلی مانند ترافیک، مصرف انرژی، آلودگی، تخریب سرزمین، بروز رسانی و بهینه سازی زیرساختهای شهری، بهبود کیفیت زندگی و … از طریق یک رویکرد نوآورانه و سیستماتیک، بر اساس ارتباط و تبادل اطلاعات با هدف بهینه سازی فرآیندهای مدیریت شهری پرداخته می شود. شهری هوشمند است که سرمایه گذاری در سرمایه های انسانی و اجتماعی و زیرساختهای ارتباطی از جمله حمل و نقل و همچنین زیر ساخت های مدرن مانند ICTو IT که باعث رشد پایدار اقتصادی و کیفیت بالای زندگی می شود. با مدیریت صحیح منابع طبیعی، از طریق مدیریت مشارکتی مردم در آن انجام پذیرد. براساس ادبیات مدیریت شهری، شهری هوشمند است که قادر به پیوند سرمایه فیزیکی با سرمایه اجتماعی به منظور توسعه خدمات بهتر و زیرساخت لازم در یک شهر باشد.
دنیای مدرن در سراسر جهان به سوی ساخت شهر هوشمند حرکت می‌کند و با اتصال به اینترنت اشیا در این شهرها داده‌ها در اختیار مردم قرار می‌گیرد. از داده‌ها برای مدیریت و کنترل هر چه بهتر شهر استفاده می‌شود. در اینترنت اشیا و شهر هوشمند روند به این صورت هست که زیرساخت‌های شهری مانند چراغ‌های خیابان و سیستم‌های حمل‌و‌نقل به حسگرها متصل می‌شوند. از این طریق خواسته‌های انسان‌ها در شهر کنترل خواهد شد.
در شهرسازی نوین دیدگاه دیجیتالی مطرح هست. این دیدگاه به معنای حضور زیر ساخت‌های دیجیتالی در شهر هست. در شهر هوشمند باید به دنبال ارائه خدمات نوین شهروندی بر پایه فناوری‌های هوشمند به شهروندان بود. دیدگاه دیجیتال نیازمند زیر ساخت است و خصوصاً در زمان بحران این زیر ساخت‌ها بیشتر خودنمایی می‌کنند. اگر زیر ساخت نباشد، شهر هوشمند در زمان بحران با مشکل رو به رو خواهد شد.
شهر هوشمند در اصل به دنبال بهبود کارایی عملیاتی و کیفیت خدمات شهری برای کنترل و سرعت ارائه خدمات از طریق استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات هست. به صورت کلی فناوری هوشمند برای شهرهای هوشمند در بخش‌هایی مانند تأمین برق، سیستم‌های حمل ‌و ‌نقل عمومی، بهداشت و مدیریت پسماند جامد به اجرا در‌ می‌آید. در شهر هوشمند بحث انرژی حائز اهمیت هست و شهر هوشمند شامل زیرساخت هوشمند، مدیریت هوای شهر هوشمند، مدیریت ترافیک هوشمند، پارک ماشین هوشمند و مدیریت پسماند هوشمند است. شهر هوشمند با زیرساخت‌های صحیح و دانش دقیق معنا پیدا خواهد کرد.
تحقیقات پیش‌بینی می‌کنند که تا سال ۲۰۲۱ شهرها می‌توانند با هوشمندسازی نزدیک به ۱۹ بیلیون دلار ذخیره کنند؛ دولت‌های بسیاری در جهان در تلاش هستند تا از جنبه‌های مختلف فناوری در سیستم‌های شهری استفاده کنند و خدماتی ارائه کنند که با صرف کمترین زمان در تمام امور مورد نیاز زندگی شهری به بالاترین سطح بهره وری دست یابند.
به عنوان مثال در شهر دبی ۵۰ خدمات هوشمندانه پذیرش و اجرا می‌شود؛ این خدمات مانند ایجاد نرم افزارهای هوشمند گوشی موبایل برای انجام کارهای روزانه و فعالیت‌های مالی از قبیل؛ ثبت نام خودرو، گرفتن تاکسی، پیگیری بسته‌ها، قبض‌های الکترونیکی، پیدا کردن خودپرداز، پیگیری وضعیت ویزا، گزارش تخلفات و دیگر خدمات است. همچنین با استفاده از دوربین‌های مختلف جمعیت شناور هر نقطه از شهر را بررسی می‌کند، درمان از راه دور، نیز یکی دیگر از سیستم‌هایی است که به بیماران اجازه می‌دهد بدون خروج از خانه، از طریق صفحه‌های ویدئویی با پزشک خود ارتباط برقرار کنند.
در سال ۱۳۹۴، شهرهای ارومیه، اصفهان، تهران، مشهد و تبریز به عنوان پنج شهر هوشمند ایران معرفی شدند، اما با توجه به شاخص‌ها و اصول شهر هوشمند، به نظر می‌رسد این پنج کلانشهر ایران تا رسیدن به واقعیت شهر هوشمند هنوز فاصله زیادی دارند.
بررسی ها نشان می دهد که در ایران در تأمین خدمات مشکل دیجیتالی و تکنولوژی وجود ندارد اما مشکل درک سرمایه‌گذاری در این حوزه هست. بخش خصوصی معتقد است که این مشکلات باید توسط شهرداری حل شود و شهرداری ها هم برای این موضوع بودجه لازم را ندارند.

در ایران، هنوز درک درستی از اینترنت اشیاء حتی برای برخی مدیران و برنامه‌ریزان شهری وجود ندارد و از همه مهم‌تر زیرساخت‌های استفاده از این فناوری هنوز به خوبی و به صورت فراگیر، مهیا نشده است. شهرهای ایران تنها در راه هوشمندسازی گام برداشته‌اند و اگرچه در سال‌های اخیر در زمینه‌های مختلف به ویژه سرویس دهی اینترنتی اتفاقات مثبتی افتاده، اما به طور مثال هنوز امور دولت و کارهای اداری نه تنها دیجیتالی نشده؛ بلکه در برخی از سازمان‌های دولتی برای یافتن یک پرونده باید مدت زیادی برای بررسی زونکن‌های آن بخش صرف کرد.
گفتنی است؛ در مسیر هوشمند سازی شهرها نباید به دنبال ساخت چرخ از ابتدا باشیم و به دنبال راه‌ حل فضایی برویم بلکه گزینه ترویج و توسعه در اولویت است و دستیابی به مسائل فنی خیلی سخت نیست اما در بحث ترویج، فرهنگ‌سازی و سواد رسانه‌ای مشکل داریم و در واقع مدیران دولتی و خصوصی باید با اینترنت اشیا، کاربردها و سواد این حوزه آشنا شوند.
خبرنگار: علیرضا شخص اسدی