حركت با نگاه به چشم‌انداز ۲۰ سال آينده
تهران بهشت؛شركت مترو تهران در راستای شفاف سازی فعاليت‌ها و اطلاع رسانی عملكرد خود در دوره كنونی مديريت شهری، اقدام به انتشار گزارش عملكرد ۳ سال گذشته خود كرد. اين گزارش البته شامل اهم فعاليت‌های اجرايی و زيرساختی بوده و با نگاهی به چشم‌انداز ۲۰ سال آينده تنظيم شده است.
از آبان ماه سال ۱۳۹۶ كه متعاقب تغييرات كلان مديريت شهری پايتحت، مديرعامل جديدی برای شركت راه‌آهن شهری تهران و حومه (مترو) منصوب شد، ۳ سال می‌گذرد؛ در اين ۳۶ ماه تلاش فراوانی صورت پذيرفت تا ضمن تكميل شبكه راه‌آهن ريلی زيرزمينی و رفع نواقص موجود، با نگاه به افق سال ۱۴۲۰ نقشه راه درست و قابل اجرايی برای ادامه روند ساخت و سازها تدوين شود.
خوشبختانه به موجب بازنگری صورت گرفته در طرح جامع حمل و نقل ريلی شهر تهران كه در روزهای پايانی بهمن ماه سال ۱۳۹۸ به سرانجام رسيد، حالا شبكه مترو پايتخت برای حداقل ۲۰ سال آينده خود، برنامه و آدرس مشخصی در اختيار دارد كه در صورت تامين منابع مالی و در اولويت قرار گرفتن اين ماموريت ملی، امكان اجرايی شدن صددرصدی آن وجود دارد.
اما فارغ از طرح‌های مطالعاتی و يا مصوب پيش‌رو، اينكه متروی تهران در ۳۶ ماه گذشته چه كارنامه‌ای از خود برجای گذاشته است، مطلبی است كه در ادامه اجمالاً به آن پرداخته خواهد شد تا خود معياری باشد براي قضاوت عمومی و شفاف سازی عملكرد مديريت شهری پايتخت در اين حوزه عملياتی.
احداث (۲۴+) ۱۷ ايستگاه جديد
شركت مترو با باور اثرگذاری ماموريت‌های خود بر بهبود شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زيست محيطي پايتخت، ضمن اهتمام به طراحی توسعه خطوط موجود و مطالعه ايجاد ۴ خط جديد (۸ تا۱۱) و ۲ خط اكسپرس، نه تنها موضوع تكميل خطوط حومه‌ای (كه اجرای آنها بر عهده دولت است) را نيز همواره مدنظر قرار داده بلكه تلاش كرده است ظرفيت خطوط هفتگانه را افزايش دهد و در كنار آن به تكميل زير ساخت‌های لازم بپردازد. به طور مثال در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ تنها برای تامين ايمنی خط ۷ بيش از يك هزار ميليارد تومان هزينه صرف شد تا نواقص خط برطرف شود.
از طرفی عليرغم تشديد فشار تحريم‌ها و اوضاع اقتصادی ناگوار كشور، تكميل ايستگاه‌های باقي مانده (خصوصاً در خطوط۶ و ۷ ) در دستور كار قرار گرفت تا بتوان از قابليت‌های بالقوه شبكه احداث شده، استفاده حداكثری برد. در اين زمينه طی۳ سال گذشته ۳۲ كيلومتر مسير و ۱۷ ايستگاه به شبكه مترو افزوده شده و ان‌شاا… ايستگاه برج ميلاد نيز بزودی (درآبان ماه سال جاری) در اختيار شهروندان قرار می‌گيرد. اين در حالی است كه طبق برنامه، قرار شده در نيمه دوم سال ۱۳۹۹ تعداد ۱۲ ايستگاه به بهره‌برداری برسد و در نيمه اول سال ۱۴۰۰ نيز حدوداً همين تعداد ايستگاه ديگر افتتاح خواهد شد.
ورودی‌های جديد، پست برق، سامانه‌های زيرساختی و ….
به منظور تسهيل دسترسی شهروندان به شبكه مترو، در ۳ سال گذشته ۷ ورودی جديد در ايستگاه‌هايی از قبيل استاد معين، ميدان شهدا، دروازه شميران، مهديه و … احداث شد و پيش‌بينی مي‌شود طی يك سال آينده، ۸ ورودی جديد ديگر نيز ساخته شود.
ساخت ۳ پست برق جديد كه كمك فراوانی به حفظ ايمنی تردد قطارها كرده و ضريب اطمينان مناسبي براي تامين نيروي محركه واگن‌ها به شمار مي‌آيد، در كنار ايجاد ۵۰ سامانه مرتبط با تكميل هواكش‌هاي ميان تونلي، آسانسورها و پله‌هاي برقي براي خطوط بهره‌برداري شده قبلي، از جمله اقدامات زيرساختي مترو در مدت ياد شده بوده است. ضمن اينكه ۲ پست برق ديگر نيز در آستانه بهره‌برداري است و با اين اوصاف، تعداد پست‌هاي برق شبكه مترو از ۱۰ پست تا قبل از دوره كنوني مديريت شهري به ۱۵ پست برق فشار قوي افزايش مي‌يابد.
قطار ملي متولد مي‌شود
توسعه ناوگان حمل و نقلي ريلي، يكي از دغدغه‌هاي هميشگي مديريت شهري پايتخت در اين سال‌ها بوده است تا ضمن كاهش سرفاصله حركتي قطارها، آسايش بيشتري براي مسافران فراهم شده و از ازدحام جمعيت در واگن‌ها تا سرحد امكان جلوگيري به عمل آيد. به همين خاطر و با وجود مشكلات متعدد موجود، در ۳ سال اخير ۱۳۳ واگن به ناوگان مترو افزوده شد. از طرفي براي كاهش وابستگي به شركت‌هاي واگن‌ساز خارجي و صرفه‌جويي در خروج ارز از كشور، پروژه ساخت قطار ملي با تكيه بر توان متخصصان داخلي آغاز شد تا طي همكاري مشترك با معاونت علمي و فناوري نهاد رياست جمهوري، اولين نمونه از يك رام قطار ساخت داخل به مرحله توليد برسد؛ اين مهم ان‌شاا … تا ايام دهه فجر امسال به بار خواهد نشست. از طرفي قرارداد ساخت ۱۰۴ دستگاه واگن با شركت واگن سازي تهران نيز در دست انعقاد مي‌باشد تا به دنبال رونمايي از نمونه نخست قطار ملي، از تجربه آن به نحو مقتضي در ساخت واگن‌هاي مزبور استفاده لازم به عمل آيد.
حركت به سمت بومي سازي تجهيزات مترو
حمايت از تشكيل كميته ساخت داخل براي بومي سازي تجهيزات مترو، از ابتداي سال ۱۳۹۸ و با هدف تكيه بر توانمندي شركت‌هاي داخلي جهت تامين نياز‌هاي خطوط و ايستگاه‌ها محقق شد. وظيفه اصلي اين كميته، شناخت و انتخاب سازندگان واجد شرايطي است كه ضمن رعايت استانداردهاي بين‌المللي و مورد تاييد شركت مترو، تجهيزاتي از قبيل قطعات واگن، ريل، آسانسور، پله‌برقي، سامانه‌هاي تهويه، سامانه‌هاي تامين و توزيع نيروي برق و ساير اقلام ويژه را با بهترين كيفيت ممكن و البته هزينه قابل قبول و منطقي، توليد كنند.
از سوي ديگر سامانه تامين كنندگان تاييد شده آنلاين شركت مترو (AVL) براي نخستين بار در متروي تهران طراحي و راه‌اندازي شد. هدف از ايجاد اين سامانه، افزايش رقابت بين شركت‌هاي توليد كننده داخلي و به تبع آن بهبود كيفيت توليدات مورد نياز مترو است كه بالطبع شفافيت مالي و ممانعت از اتلاف وقت را نيز به دنبال خواهد داشت. در سامانه مذكور تمام الزامات، استانداردهاي مورد تاييد، تجهيزات و قطعات مورد نياز شركت مترو به صورت به روز شده درج شده است.
طرح جامع بهبود عملكرد مترو
مطالعه و اجراي طرح جامع بهبود عملكرد مترو، نشانگر نوع نگاه شركت در سال‌هاي اخير به مقوله‌هاي نرم افزاري و زيرساختي است تا بتوان از ظرفيت‌ها و توانمندي‌هاي موجود، بهترين راندمان و بازدهي را حاصل كرد و برنامه‌ريزي بهتري براي توسعه شبكه مترو در سال‌هاي آتي داشت.
ناگفته پر واضح است كه شناخت گلوگاه‌ها و اولويت‌بندي درست برنامه‌ها، در سايه اجراي طرح‌هاي بهبود عملكرد هر مجموعه ميسر مي‌شود تا با صرف هزينه، انرژي و وقت مقرون به‌صرفه، نتايج بهتري گرفت و در رسيدن به اهداف برنامه‌هاي ميان مدت و طولاني مدت، با درصد خطاي زماني كمتري عمل كرد. در قالب اين طرح، چشم‌انداز و استراتژي‌هاي شركت مترو تدوين و به تصويب رسيده و برنامه‌هاي عملياتي مربوطه در اين راستا در حال پيگيري است.
ساخت پايانه و پاركينگ براي قطارها
احداث پاركينگ و پايانه براي خطوط مترو، شايد در نگاه اول چندان مهم به نظر نرسد اما واقعيت آن است كه اين موارد يكي از الزامات ضروري در بهره‌برداري از خطوط مترو به شمار آمده و تاثير بسزايي در كاهش سرفاصله حركتي قطارها، امكان افزايش ناوگان و تعداد جابجايي مسافر و همچنين رسيدگي به وضعيت سرويس و نگهداري واگن‌ها دارد.
خوشبختانه بهره‌برداري از فاز نخست پايانه اكباتان به عنوان نخستين پايانه زيرزميني مترو كشور در برنامه سال جاري شركت مترو قرار دارد كه ثمرات پرشمار آن شامل حال مسافران خط ۴ مترو خواهد شد. ضمن اينكه برنامه مفصلي براي محوطه روي اين پايانه ديده شده است تا به يك فضاي عمومي مدرن شهري تبديل شود.
از طرف ديگر عمليات اجرايي ساخت پايانه ۵۰ هكتاري آزادگان كه مربوط به خط ۳ مترو مي‌شود نيز در آبان ماه امسال آغاز خواهد شد تا فاز نخست آن در صورت تامين به موقع منابع مالي، سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداري برسد.
تصويب طرح جامع حمل و نقل ريلي تهران
اقدامات موثر و پيگيري‌هاي متعددي صورت پذيرفت تا بازنگري طرح جامع حمل و نقل ريلي تهران به سرانجام برسد كه خوشبختانه اين مهم به‌طور كامل، براي اولين بار پس از پيروزي انقلاب اسلامي در روزهاي پاياني بهمن ماه سال ۱۳۹۸ محقق شد. براساس اين طرح ۴ خط جديد و ۲ خط اكسپرس به همراه طرح‌هاي توسعه بخش شرقي خط ۴، توسعه بخش شمال‌غربي خط ۷ و نيز توسعه بخش جنوبي خط ۶ مصوب و در دستور كار قرار گرفت. با اجراي كامل طرح جامع جديد، دسترسي شهروندان تهراني به ايستگاه‌هاي مترو چنان تسهيل خواهد شد كه با طي مسيري حداكثر ۸۰۰ متري از درب منزل، مي‌توانند به يكي از وسايل نقليه شبكه حمل و نقل عمومي دست پيدا كنند.
آغاز عمليات اجرايي احداث خط ۱۰ و توسعه شمالي خط ۷
آغاز عمليات اجرايي پروژه احداث خط ۱۰ كه همزمان با توسعه شمالي خط ۷ در شهريور ماه امسال رقم خورد، خبر بسيار خوبي براي شهروندان پايتخت بود. با احداث خط ۱۰ كه يك كريدور شرقي-غربي به طول ۴۳ كيلومتر مي‌باشد و قرار است در ۵ فاز تكميل شود، مناطق ۱ تا ۵ و همچنين منطقه ۲۲ كه مناطقي محروم و يا كم بهره از شبكه حمل و نقل ريلي به شمار مي‌آيند، شرايط جديدي را تجربه خواهند كرد. ضمن اينكه مطالعه به منظور احداث خطوط ۸ و ۹ و ۱۱ نيز به عنوان اولويت‌هاي اجرايي بعدي مترو در دستور كار است تا شبكه فعلي از حالت مركزگرا به شكل شبكه كامل و فراگير درآيد.
البته در كنار تمام اين اقدامات، توسعه خطوط درحال بهره‌برداري نيز ادامه دارد و به‌طور مثال عمليات حفاري مكانيزه مسير توسعه جنوبي خط ۶ با دستگاه حفار تمام مقطع (TBM)، ان‌شاا… تا قبل از پايان سال جاري تكميل خواهد شد.
تعريف منابع مالي جديد و پايدار
در پايان اين گزارش عملكرد ۳ ساله كه مروري بر اهم فعاليت‌هاي شركت مترو در دوره كنوني مديريت شهري داشته و از پرداختن به جزئيات در آن پرهيز شده بود، نيم نگاهي به اقدامات انجام شده در حوزه تامين هرچه مطمئن‌تر منابع مالي خواهيم داشت.
بهره‌مندي از منابع مالي جديد از قبيل اوراق مشاركت، احيا مجدد شركت مجتمع‌هاي ايستگاهي، تبصره ۳۷ بودجه سال ۱۳۹۸ شهرداري تهران (معروف به تبصره TOD)، استفاده از ماده ۱۲ قانون رفع موانع توليد رقابت‌پذير و… پيگيري‌هاي مجدانه و مستمري را به همراه داشت تا در نهايت محقق شوند.
خوشبختانه در ۳ سال گذشته مبلغ ۲۰۰۰ ميليارد تومان منابع مالي ناشي از انتشار اوراق مشاركت سال‌هاي ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ به شبكه مترو تزريق شد و اين امر براي سال‌هاي ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ نيز در حال پيگيري و انجام است. تخصيص منابع حاصل از صدور پروانه ساخت در شعاع ۳۰۰ متري ايستگاه‌هاي مترو براي توسعه حمل و نقل عمومي، فروش مجتمع‌هاي ايستگاهي و همچنين بهره‌مندي از منابع دولتي مرتبط با كاهش آلاينده‌هاي زيست محيطي و صرفه‌جويي در مصرف سوخت، از جمله مواردي است كه نتايج اميدوار كننده‌اي در برداشته و با به ثمر نشستن صد در صدي آنها كه البته زمان خاص خود را مي‌طلبد، درآمد‌هاي پايداري نصيب شبكه مترو تهران خواهد شد تا با فراغت نسبي از دغدغه هميشگي تامين منابع مالي، گام‌هاي محكمتري براي رسيدن به سرمنزل مقصود برداشته شود
ارسال نظر